TRIDUUM PASCHALNE
Doroczna celebracja paschalnego misterium Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał, jest szczytem roku liturgicznego. Takie znaczenie, jakie niedziela ma w tygodniu, uroczystość Wielkanocy ma właśnie pośród obchodów roku liturgicznego. Największe misteria ludzkiego odkupienia sprawuje Kościół co roku, począwszy od wieczornej Mszy Wielkiego Czwartku, aż do Nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania. Czas ten słusznie jest określany jako „Triduum Chrystusa ukrzyżowanego, pogrzebanego i wskrzeszonego”. Nazywa się go „Triduum Paschalnym”, ponieważ uobecnia się wtedy i urzeczywistnia misterium Paschy, to jest przejścia Pana z tego świata do Ojca. Przez sprawowanie tego misterium w znakach liturgicznych i sakramentalnych, Kościół jednoczy się wewnętrznie z Chrystusem, swoim Oblubieńcem. Święta paschalne to nie tyle poszczególne dni, co raczej trzy etapy świętowania misterium Paschalnego Jezusa Chrystusa.
PIERWSZY DZIEŃ TRIDUUM PASCHALNEGO – DZIEŃ OFIARY PANA
1. Msza Wieczerzy Pańskiej
Pierwszą fazą tego największego święta chrześcijan jest celebracja tajemnicy ofiary naszego Pana antycypowanej w Wieczerniku i wypełnionej na Krzyżu. Wieczorna liturgia Wielkiego Czwartku stanowi przede wszystkim początek Triduum Paschalnego, bo dzięki celebrowaniu Eucharystii, Kościół głosi w niej śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Jest również pierwszą fazą celebracji dnia ofiary Pana, bo wspomina w niej bardzo wyraźnie (także w kategoriach czasowych) Ostatnią Wieczerzę, która jest antycypacją ofiary Krzyża.
W Jerozolimie wielkoczwartkową Ofiarę eucharystyczną składano na tle Krzyża, na Golgocie, a nie w świątyni na Syjonie, zbudowanej na miejscu Wieczernika, gdzie zgodnie z tradycją, lokalizowano ustanowienie Eucharystii. Zatem rozpoczęcie Paschy Mszą Wieczerzy Pańskiej wprowadza w całe Triduum Paschalne, w jedną Tajemnicę celebrowaną w tych dniach, nieograniczającą się tylko do specyficznych treści Wielkiego Czwartku.
2. Liturgia na cześć Męki Pańskiej
Obchodzona w Wielki Piątek liturgia ku czci Męki Pańskiej jest drugą „odsłoną” pierwszego dnia Triduum Paschalnego. Wielki Piątek skupia bowiem naszą uwagę na drzewie Krzyża, „na którym zawisło zbawienie świata” i na śmierci Jezusa jako prawdziwego Baranka paschalnego, który – według relacji św. Jana – umiera w dniu przygotowania żydowskiej Paschy (por. J 19, 14. 31), a więc o tej porze dnia 14 miesiąca Nizan, w jakiej Żydzi na dziedzińcu świątyni jerozolimskiej zabijali baranki i przygotowywali ucztę paschalną, do której mieli zasiąść wieczorem tegoż dnia.
W tym dniu, w którym „Chrystus został ofiarowany, jako nasza Pascha”, Kościół rozmyślając nad Męką swojego Pana i Oblubieńca oraz adorując Krzyż, wspomina swoje narodzenie z boku Chrystusa umierającego na Krzyżu i wstawia się do Boga za zbawienie całego świata. Liturgia nie uważa więc Wielkiego Piątku za dzień płaczu i żałoby, ale za dzień przepełniony miłością kontemplacji krwawej ofiary Jezusa, która jest źródłem naszego zbawienia. Kościół „dzisiaj” nie urządza pogrzebu, ale celebruje zwycięską śmierć Pana, dlatego jest mowa o „błogosławionej” i „chwalebnej” męce.
DRUGI DZIEŃ TRIDUUM PASCHALNEGO – DZIEŃ SPOCZYNKU PANA
W Wielką Sobotę Kościół trwa przy Grobie Pańskim, rozważając Mękę i Śmierć Chrystusa oraz Jego zstąpienie do otchłani, a także modli się i zachowuje post w oczekiwaniu na Jego zmartwychwstanie. W tym dniu Kościół powstrzymuje się od sprawowania ofiary Mszy świętej, dlatego główny ołtarz pozostaje obnażony do uroczystej Wigilii, czyli nocnego oczekiwania na Zmartwychwstanie Pana. Ponieważ jest to dzień pozbawiony sprawowania Eucharystii, zwoływanie zgromadzenia ogranicza się jedynie do Liturgii Godzin oraz wspólnej adoracji Najświętszego Sakramentu w odróżnieniu od Kościoła pierwotnego, który nie gromadził się nawet na modlitwie.
TRZECI DZIEŃ TRIDUUM PASCHALNEGO – DZIEŃ ZMARTWYCHWSTANIA PANA
Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego jest trzecim dniem Triduum Paschalnego, a równocześnie pierwszym dniem Pięćdziesiątnicy, przedłużającej paschalną radość Kościoła. Centralnym wydarzeniem w historii ludzkości i zarazem ośrodkiem zbawczego misterium jest przejście Jezusa z ciemności grobu i śmierci do światła Zmartwychwstania, jakie corocznie celebrujemy w Wigilię Paschalną. Wielkanoc jest zatem nie tyle jednym ze świąt, lecz „świętem świąt”. Celebrowana jest głównie w noc czuwania, a jej kulminację stanowi Msza Zmartwychwstania.
1. Wigilia Paschalna w Wielką Noc
Wigilię Paschalną obchodzoną w świętą Noc Zmartwychwstania Pańskiego uważa się za „matkę wszystkich wigilii”. Kościół czuwając oczekuje zmartwychwstania Chrystusa i obchodzi je w sakramentach. Niewątpliwie sercem całego roku liturgicznego, z którego promieniuje każda inna celebracja jest właśnie Wigilia Wielkiej Nocy. Jej punktem kulminacyjnym jest sakramentalne uobecnienie paschalnej ofiary Chrystusa. W tą świętą Noc, Kościół sprawuje w najpełniejszym wymiarze dzieło odkupienia i doskonałego uwielbienia Boga jako pamiątkę, uobecnienie i oczekiwanie.
Wigilia Paschalna musi być widziana w kontekście całego Triduum. Choć jest ona szczytem, to jednak stanowi jego część ściśle związaną z pozostałymi dniami obchodzonego Misterium. Istnieje nierozerwalna więź Wigilii Paschalnej z Wielkim Czwartkiem i Wielkim Piątkiem: Wielki Czwartek – dzień ustanowienia Eucharystii i kapłaństwa dla sprawowania misterium paschalnego; zawiera w sobie wydarzenie Wielkiego Piątku i Wigilii Paschalnej (Paschy Krzyża i Paschy Zmartwychwstania).
2. Dzień Wielkanocy
Wierni w tym dniu gromadzą się po raz drugi, teraz w pełnym świetle dnia, aby odprawić wielkanocną Eucharystię. Ustawiony na dużym świeczniku płonie paschał, a kościół ustrojony jest kwiatami, zaś biały kolor szat liturgicznych symbolizuje radość. Ten nastrój podkreślają także słowa antyfony na wejście: „Zmartwychwstałem i zawsze jestem z Tobą, położyłeś na mnie swą rękę, przedziwna jest Twoja wiedza”.
Pięćdziesiąt dni od Niedzieli Zmartwychwstania do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego obchodzi się z wielką radością jako jeden dzień świąteczny, co więcej, jako „Wielką Niedzielę”. Przyczyną paschalnej radości Kościoła jest wspomnienie zwycięstwa Chrystusa Zmartwychwstałego nad śmiercią i grzechem. Cały Lud Boży cieszy się odpuszczeniem grzechów. Dostępują go nie tylko ci, którzy odradzają się w sakramencie chrztu, lecz także ci, którzy już od dawna zaliczają się do grona przybranych dzieci, a teraz przez pokutę przeżywają na nowo swoje odrodzenie w Chrystusie.
opracował: ks. P. Bar
